YÜKLENİYOR...

Category "Alan Grafik"

Sütun mu, alan mı?

Alan Grafik, Gestalt, Grafik, Sütun Grafik, Veri Görselleştirme

Geçtiğimiz günlerde Linkedin üzerinden bir post paylaşarak şu soruyu gündeme getirmek istedim: Sütun grafik ile alan grafik arasında bir fark var mı? Varsa nedeni nedir? Hangi vakada hangisi kullanılmalı?

Kullandığım örnekler de aylık ciro ve aylık kasadaki nakdimizin gösterimiydi. Bu örneklerde sütun veya alan kullanma kararı verirken neye dikkat etmeliyiz? Bu sorunun cevabını verebilmek için bu iki grafiğin arasında nasıl bir fark olduğuna bakmak gerekir.

Görsel algımızı anlatmaya yarayan psikolojideki Gestalt prensiplerinden birisi Bağlantı prensibidir. Bu prensip bize şunu söyler: Birbiriyle bağlantılı şekillerin ortak bir anlamları olduğunu, bağlantısı bulunmayanların ise birbirinden bağımsız anlamları olduğunu düşünürüz.

Sütun grafikle alan grafik arasındaki temel farklılık, bu iki grafikteki değerlerin birbirlerinden bağımsız veya birbirleriyle bağlantılı ilerlemesidir. Örneklerimizdeki vakaları da bu fark üzerinden değerlendirmek gerekir.

Ciro grafiğinde aylık değerlerimiz birbirinden bağımsızdır. Yani Ocak ayındaki 111binlik ciro ile Şubat ayındaki 58binlik ciro, birbirinden ayrı satışların değerleridir, birbirleriyle ilişkileri yoktur. Bu yüzden ciro grafiği için, değerleri birbirlerinden ayrı görselleştiren sütunların kullanılması daha uygundur.

Kasadaki nakitte ise durum farklıdır. Şubat ayındaki 490 binlik nakdin yüksek ihtimalle büyük bir kısmı Ocak ayındaki 524binlik nakdin içindedir. Yani birbirlerinden tamamen bağımsız değerler değiller, birinin bir miktar değişimiyle oluşan diğer bir değer şeklindeler. Bu yüzden kasadaki nakit grafiğinin birbirlerinden bağımsız görselleştirilen sütunlarla değil, birbirleriyle ilişkili ilerleyen alanla oluşturulması daha uygundur.

Tabii ki bu durum katı bir kurala bağlı değildir. Genel bir görsel algılama doğrusu olmakla birlikte, grafiği okuyacak kişilerin alışkanlıklarına ve verilerin büyüklüğüne göre grafik seçimimiz değişebilir.

Date: Kas 20, 2021
AUTHOR: Deniz Aksoy

Alan Grafiklerin Etkisini Artırmak

Alan Grafik, Çizgi Grafik, Veri Görselleştirme

Zamansal gelişimi göstermenin yollarından ikisi çizgi ve alan grafikler. Eğer tek bir değerin zamansal değişimini göstermek istiyorsak, çizgi grafik yeterli etkiye sahip olmuyor. Alan grafikler ise dolgu olacak alanın boyutuna göre çok fazla renk patlamasına neden olabiliyor. Örneğin 1960 yılından itibaren ülke nüfusunun gelişiminin grafiğini oluşturalım:

Çizgi grafik kullandığımda çok fazla boşluk alan yer aldığından, yeterince etkili olmuyor.

Alan grafik kullanıldığında ise grafiğin yarı alanı boyanacağından bu grafik de göz yorucu olabiliyor. Bunu aşmanın yollarından birisi, grafiği bölümlere ayırmak. Böylece grafiği parça parça daha kolay sindirebiliriz:

Bunu sağlamak için verileri farklı sütunlara alıyorum ve Excel de her bir sütunu ayrı renkte bana göstermeye başlıyor. Fakat bu durumda da, Excel her bir parçanın ilk değerinden önce 0 değeri var şeklinde kabul ettiğinden, alanı da 0 noktasından başlatıyor. Bunu engellemek için Excel’in Veri Seç menüsünün içinde Gizli ve Boş hücrelerin gösterimi bölümünden, boş hücreleri boşluk olarak göstermesini istiyoruz.

Oluşan parçaların hangi yıllara dair veri içerdiğini zaten eksen başlıklarından anlayabileceğiz. Dolayısıyla altta yer alan açıklama (gösterge/lejan) bölümüne ihtiyacımız bulunmuyor. En sade grafiği oluşturmak adına, o bölümü de silebiliriz.

Eksende yer alan bilgilerin gösterimini de sadeleştirebiliriz. Hepsi milyon bilgisi olduğundan eksen bilgilerini düzenleyip birimi milyona çevirdim.

Renklendirmeyi Excel kendisi otomatik belirlemişti ancak her bir parçayı ayrı ayrı renklendirmeye de ihtiyacım bulunmuyor. Grafiği kullanırken vereceğim mesajı destekleyecek şekilde renklendirme yapabilirim:

Zaman ekseninde de her yılın yazılması gerekmiyor. Orada da 5 senede bir metin yazacak şekilde tablomdaki verileri sadeleştirebilirim. Bu da okumayı kolaylaştıracaktır:

Bu şekilde grafiğim kullanıma hazır; ama ben grafiği salt alanla göstermek yerine, bir de çizgi grafikten destek alarak etkiyi artırmak istiyorum. Bunu yapmak için denediğim ilk yöntem alan grafiğe çerçeve (ana hat/kenarlık) eklemek; fakat çerçeve eklediğimde bu çizgiler -benim istediğim şekilde- alanın sadece üstünde değil, her yanında görüntüleniyor:

Bu şekilde çerçeve kullanmak yerine, aynı datadan bir de çizgi grafikler yerleştiriyorum. Aynı datayı yeniden Veri Seç üzerinden eklediğimde yine yeni data renklendirilmiş sütunlar olarak grafikte yer alıyor.

Daha sonra bu yeni eklediğim 6 seriyi sütun grafikten çizgi grafiğe çeviriyorum:

Ardından çizgilerin renklerini de alan rengine uyumlu olacak şekilde düzenliyorum:

Grafikte kullanılan metinlerin fontunu en çok beğendiğim fonta (Titillium) çeviriyorum.

Ve son hamle olarak da, grafiği sunmayıp web sayfamda paylaşacağımdan, grafiğin mesajını başlık olarak yerleştiriyorum.

Date: Şub 20, 2020
AUTHOR: Deniz Aksoy

Verileri Nasıl Sıralamalı?

Alan Grafik, Çizgi Grafik, Çubuk Grafik, Sütun Grafik, Veri Görselleştirme, Yeniden Tasarlama

Geçtiğimiz hafta, Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nden (MGM) Erdoğan Bölük, Türkiye’de görülen hava sıcaklıklarıyla ilgili şu tweeti paylaştı:

Grafik bize diyor ki: “Son 20 yıl içerisinde yaşanan bir sıcaklık anomalisi var”. Tam bir açıklama olmasa da, her yılın ortalama sıcaklığının 2000 yılının sıcaklık ortalamasıyla olan farkını görüntülüyoruz. Grafik ne kadar alarm veren bir durumu gösterse de, zaman içerisindeki gelişimi anlayamıyoruz. Tabii hemen kolları sıvadım ve “Ben olsam nasıl yapardım?” sorusunun yanıtı için öncelikle grafiği bire bir kendim oluşturdum:

Grafiğe biraz bakınca düzenlemek isteyeceğim birkaç detay görmüştüm aslında:

  • Hem veri etiketi (data label) hem de Y ekseni etiketi kullanmamak.
  • İçeriğin ön plana çıkmasını sağlayacak beyaz arka planı kullanmak.
  • Grafiğin okunmasında en önemli unsurlardan birisi olan sadeliği korumak için gölge gibi bir görsel efekti kullanmamak.
  • X ekseninde yer alan yılların dikey değil, yatay yazılmasını sağlamak.
  • Başlıkta grafiğin mesajını verip, mevcut başlıktaki bilgilendirmeyi alt başlık olarak yerleştirmek.

Ancak tüm bunların ötesinde bir veri görselleştirme hatası bulunuyor grafikte. Zamansal değerleri anlatan bir grafiğin veri sıralaması, verilerin değerlerine göre değil, zamanına göre yapılmalıdır. Dolayısıyla ilk yaptığım değişiklik bu oldu:

Ancak bu durumda grafikten sıcaklık değerlerinin zaman içerisinde nasıl değiştiğini okuyabiliriz. Mevcut halinden sıcaklıkların ne zaman 2000 yılının değerlerinin altına düştüğünü, öncesinde sonrasında neler olduğunu okumak mümkün değildi.

Buradan itibaren yapılması gereken diğer değişiklikleri uyguladım:

Bu noktada da, acaba bu zamansal değişimi göstermenin doğru yolu alan grafiği midir? Yoksa örneğin çubuk grafik, sütun grafik veya çizgi grafik kullanılabilir miydi?

Çubuk Grafik
Sütun Grafik
Çizgi Grafik

Bu üç grafikten kesin olarak kullanmayacağım bir grafik var, o da çubuk grafik… Çünkü çubuk grafiklerdeki 0’ın sağı/solunda pozitif/negatif değerleri görmek bizim çok alışık olduğumuz bir durum değil. Eğer bir grafikte pozitif ve negatif değerler varsa mutlaka sütun/alan/çizgi grafikten birini seçmeliyiz.

Peki bu 3 grafiğin arasında katı bir doğru var mı? Hayır. Benim seçimim çizgi grafik olurdu ama sütun veya alan seçene de lafım olmaz 🙂

Date: Oca 13, 2020
AUTHOR: Deniz Aksoy